Na području opštine Priboj nalazi se preko 130 registrovanih arheoloških lokacija. Arheološka nalazišta imaju potencijal da oplemene turističku ponudu Priboja. Kao interesantno nalazište izdvaja se praistorijski rudnik bakra Jarmovac koji je eksploatisan od vremena vinčanske kulture i spada u četiri najstarija rudnika u Evropi.
Tokom neolitskog perioda (neolit je period mlađeg kamenog doba, period ljudske civilizacije od oko 12.000 do 2.000 godina pre nove ere), Polimlje su naseljavali ljudi iz različitih neolitskih kultura. Oni su koristili resurse prirode u okolini, uključujući i rudnik samorodnog bakra na Jarmovcu .
Rudnik bakra Jarmovac predstavlja značajno mesto neolitskog i bakarnog doba . Škotski istraživač O. Devies, 1937. godine je rudnik Jarmovac uveo u svetsku naučnu literaturu. Arheološka iskopavanja Zavičajnog muzeja u Priboju od 2003. do 2005 godine otkrila su mnoge artefakte, oruđa i oružja, kao i ostatke naselja i drugih objekata.
Ona su vršena u okviru međunarodnog projekta “Evolucija, organizacija i upotreba ranog metala na Balkanu”. Alatke pronađene u oknima deo su stalne postavke Zavičajnog muzeja Priboj.
Dokazane dve istorijske faze rudarenja
U toku istraživanja nađeni su dokazi za dve uzastopne faze eksploatacije. Na osnovu nalaza kamenog čekića i tehnologije bakarnog rudarstva, starija faza može se datovati u rani eneolitski period. Pored iskopavanja na drugom tunelu na lokaciji Majdan,vršena su istraživanja humke na lokaciji Kaluđersko Polje, gde su otkrivena četiri groba, tri skeletna i jedan spaljen sa kosturnim nalazima smeštenim u urni, koja se može pripisati kasnijoj fazi rane bronze. Ispitivanja su dokazala da je humka podignuta iznad eneolitskih predmeta. Arheološki nalazi sa ovih predmeta mogu se datirati krajem faze Pločnik kulture Vinča.
Strategije arheološkog turizma
Razvoj arheološkog turizma posetiocima pruža mnoge mogućnosti i može se postići primenom nekoliko ključnih strategija:
- Edukacija – organizacija edukativnih programa, radionica i predavanja kako bi se posetioci upoznali sa istorijom određenog mesta.
- Infrastruktura – izgradnja adekvatne infrastrukture kao što su staze, vidikovci, izletišta kako bi se turistima olakšao pristup.
- Očuvanje kulturne baštine – rudarska nalazišta često odražavaju tehnološki napredak i pružaju uvid u prošlu industrijsku aktivnost.
- Rekreacija – poseta arheološkim nalazištima često podrazumeva fizičku aktivnost.
Primer dobre prakse
U Užicu je 2022. godine otvoren neolitski park u okviru kog je izvršena rekonstrukcija objekata iz kamenog doba. Posetioci mogu da se upoznaju sa načinom na koji su se obrađivali kamen, kosti, glina, koža.
Autor teksta: dipl. inž. hortikulture Magdalena Šalipur
www.priboj033.com
Ostavite vaš komentar